Lezing Odile van Eck: Kinderloosheid in de sociale omgeving

Eind vorig jaar werd bij de landelijke dag van Freya een lezing gegeven door Odile van Eck voor mensen met vruchtbaarheidsproblemen en mensen uit hun omgeving. 
Ze vertelde in deze lezing over een interessant fenomeen: splitsen.

Van jongs af aan hebben we allemaal  in meer of mindere mate geleerd om onze gevoelswereld in te delen in goede en slechte gevoelens, positieve of negatieve. De positieve willen we voelen, de negatieve proberen we te onderdrukken. In de psychologie wordt dit splitsen genoemd. Eigenlijk is splitsen een manier om je gevoelsleven te managen. Je bent of gelukkig of verdrietig. Je bent of blij of boos. Dit mechanisme van splitsen treedt sterk op als je te maken krijgt met ingrijpende situaties zoals vruchtbaarheidsproblemen. Allerlei heftige gevoelens die we als negatief hebben leren bestempelen komen nu juist op: boosheid, angst, verdriet, jaloezie, onmacht. Dit is een lastige en pijnlijke cocktail die in strijd is met hoe we ons willen voelen en op de ander willen overkomen: gelukkig, hoopvol, sterk, in controle, blij voor de ander. Dit zijn de gevoelens die we positief noemen. We proberen uit alle macht ons gevoelsleven te managen door te splitsen.
Wanneer de mensen met en de mensen zonder kinderen elkaar ontmoeten spelen al deze gevoelens door elkaar heen. Het kan denk ik niet anders en is gewoon heel menselijk. Ook voor de mensen met kinderen spelen gemengde gevoelens; natuurlijk ben je blij om je eigen geluk en verdrietig om de pijn van de ander. Natuurlijk verscheurt het je hart als moeder als jouw ene kind wel en je andere niet zwanger kan worden. Natuurlijk zou je alles willen doen om de ander te helpen en voel je jezelf tegelijkertijd zo machteloos. Zeker als je elkaar nabij staat krijg je te maken met een mix van emoties. De negatieve emoties kunnen weer allerlei andere gevoelens met zich meebrengen: b.v. schuldgevoel over de jaloezie die je voelt, afwijzing omdat je zo vaak moet huilen, schaamte omdat je jezelf niet groot en sterk kunt houden. In mijn werk met mensen in mijn praktijk heb ik echter nog nooit iemand iets horen zeggen waar ik van opkeek of van dacht 'hoe kun je dat nou voelen'. Integendeel, ik hoor alleen maar heel normale menselijke dingen. Dus daar ligt het probleem eigenlijk niet.
Het probleem ligt erin dat we samen niet goed in staat zijn om met de cocktail van emoties om te gaan. We splitsen met zijn allen: spelen goed weer, proberen de sfeer leuk te houden, het feest niet te bederven, elkaar moed in te spreken, het positieve te benadrukken, ons sterk te houden, de boel onder controle te houden. Ook goedbedoelde opmerkingen als het komt heus wel goed, de nicht van de buurvrouw..., je moet het van je afzetten dan zul je zien, kinderen zijn ook niet alles hoor enz.; het zijn allemaal manieren om de splitsing tussen wat we positieve en negatieve emoties zijn gaan noemen, in stand te houden.  Het zijn in feite allemaal pogingen om de pijn buiten de deur te houden.
Dit heeft wel gevolgen. Talloze malen heb ik gehoord hoe kinderloze mensen op kraambezoek zich groot en sterk houden en soms ook echt kunnen genieten van het grote wonder. Op de terugweg in de auto komen dan de afgesplitste gevoelens naar boven: verdriet, jaloezie, boosheid; waarom zij wel en wij niet; waarom zeggen ze daar niets over! De gelukkige ouders weten vaak ook niet hoe ze met de situatie moeten omgaan en splitsen van hun kant ook. Er wordt gezwegen.

De volledige tekst van de lezing is hier te vinden.